Nowy Rok… prawdę mówiąc, wcale nie jest łatwo odpowiedzieć na pytanie: „Jakie zwyczaje noworoczne panują w Polsce?”. Spróbowałam zadać je kilku osobom, ale w odpowiedzi dostrzegłam tylko panikę w oczach… 😉 No cóż, to może przypomnę tutaj chociaż kilka z nich, a potem spokojnie przejdziemy do analizowania obyczajów naszych sąsiadów. 🙂
Zwyczaje noworoczne w Polsce
Do tych noworocznych zwyczajów, których przypominać nie trzeba, należy w Polsce zabawa na balu, który wprawdzie rozpoczyna się już 31 grudnia poprzedniego roku, ale to dopiero z nadejściem pierwszych sekund Nowego Roku odpala się fajerwerki i sztuczne ognie, a także otwiera butelki szampana. Wtedy też składa się życzenia noworoczne wszystkim obecnym, a nieobecnym składa się je najczęściej po południu – telefonicznie. Zabawa trwa zwykle do białego rana, natomiast samo odsypianie sylwestrowej zabawy nie jest już tzw. zwyczajem, lecz tylko koniecznością, więc nie będziemy się tutaj skupiać na tym aspekcie Nowego Roku. 😉
Katolicy udają się w tym dniu na nabożeństwo noworoczne (1 stycznia to uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki), podczas którego oddają się w opiekę Maryi, a także modlą się o pokój na świecie (to także Światowy Dzień Pokoju).
Wiele klubów, grup i stowarzyszeń wita Nowy Rok we własnym gronie – np. tzw. morsy spotykają się, aby wspólnie odbyć noworoczną kąpiel morską, a myśliwi – na noworocznym polowaniu.
Z dniem Nowego Roku (przypominam: Nowy Rok w znaczeniu „1 stycznia” piszemy wielkimi literami, a nowy rok w znaczeniu „nadchodzące 365 dni” – małymi!) związanych jest też wiele przesądów, np. taki, który nakazuje, aby w tym dniu zwracać szczególną uwagę na to, co robimy, gdyż „jaki Nowy Rok, taki cały rok”. Zwykle w ten dzień (po południu lub wieczorem) odwiedza się rodzinę lub sąsiadów (przy czym znaczenie ma to, kto jako pierwszy tego dnia przekroczy próg naszego domu – mężczyzna zwiastuje pomyślność, kobieta – pecha…).
No i oczywiście – to czas podejmowania postanowień noworocznych… Nie tylko w Polsce – na całym świecie. Ale to już zupełnie osobny temat, więc jeśli chcecie poczytać o postanowieniach, to zapraszam tutaj. 🙂
Więcej na temat polskich zwyczajów noworocznych w niektórych regionach Polski znajdziecie tutaj i tutaj.
Zwyczaje noworoczne w Wielkiej Brytanii
Oczywiście, także Brytyjczycy świętują nadejście Nowego Roku (New Year’s Day) zabawami z szampanem (champagne) i fajerwerkami (fireworks) oraz składają sobie życzenia („Happy New Year!”).
W Londynie prawdziwe tłumy zbierają się nad Tamizą w pobliżu London Eye, aby obserwować fajerwerki, które zostają wystrzelone, gdy tylko Big Ben wybije północ (when Big Ben strikes midnight). Popularne jest wówczas także śpiewanie tradycyjnej szkockiej piosenki „Auld Lang Syne”, podczas której śpiewający krzyżują ręce na piersiach i łączą je z rękami osób stojących obok. Piosenka ta ma przypominać o starych i nowych przyjaciołach. Jej słowa, a także opisy innych noworocznych obyczajów, znajdziecie tutaj i tutaj. Np. opisy noworocznych zwyczajów w Szkocji (w której sylwestrowy wieczór ma swoją własną nazwę – Hogmanay – a częścią jego obchodów jest zabawa na ulicach miasta) czy w Walii (w której Calennig to nie tylko obchody pierwszego dnia nowego roku, na które wiele osób przyjeżdża do stolicy Walii, Cardiff, ale także – noworoczne podarki).
W Anglii o północy otwiera się (w domach) tylne drzwi, aby „wypuścić stary rok”, a także prosi się pierwszego dostrzeżonego ciemnowłosego mężczyznę, aby wszedł przez frontowe drzwi, wnosząc ze sobą chleb (symbolizujący pożywienie), sól (symbolizującą pieniądze) i węgiel (symbolizujący ciepło).
W Wielkiej Brytanii (ale i w Irlandii, Kanadzie czy USA) również popularne są kąpiele morsów (polar bear plunges), podczas których często zbiera się pieniądze na cele charytatywne.
Zwyczaje noworoczne w Niemczech
W Niemczech Nowy Rok (Neujahr, Neujahrstag) obchodzi się podobnie jak w innych krajach europejskich – świętując jego nadejście w gronie przyjaciół lub rodziny, z tradycyjnym kieliszkiem szampana (mit einem Glass Sekt) i życzeniami noworocznymi („Ein gutes neues Jahr!”, „Guten Rutsch ins neue Jahr!”). Także i tam puszcza się kolorowe fajerwerki (man brennt ein Feuerwerk ab) – aby odpędzić złe duchy. Do noworocznych tradycji należy też obdarowywanie się drobnymi podarunkami „na szczęście” (Glücksbringer). I jak u nas – śpi się potem do późna lub idzie na długi spacer. A więcej o niemieckich sylwestrowo-noworocznych zwyczajach możecie poczytać tutaj.
Zwyczaje noworoczne we Francji
We Francji zwyczaje niewiele się różnią – obchody Nowego Roku (le jour de l’An, Nouvel An) rozpoczynają się zabawą sylwestrową (la fête de la Saint-Sylvestre) w gronie przyjaciół, wspólnie odlicza się ostatnie sekundy starego roku (le décompte de minuit), po czym odpala się fajerwerki (on tire des feux d’artifice), wznosi toasty, a obecni na zabawie składają sobie życzenia („Bonne année!”). Zwyczajem noworocznym we Francji jest też wręczanie drobnych podarków (les étrennes) dzieciom oraz osobom, które wykonują dla nas drobne usługi (kominiarzom, śmieciarzom itp.). I wiadomo – we Francji nie może obejść się bez tradycyjnego posiłku, a taką rolę w Nowy Rok spełnia pasztet z gęsich wątróbek i indyk w kasztanach (foie gras et dinde aux marrons). Tutaj możecie przeczytać więcej – nie tylko o zwyczajach noworocznych, ale także bożonarodzeniowych i tych związanych ze świętem Trzech Króli.
Zwyczaje noworoczne w Hiszpanii
Nadejście Nowego Roku (Año Nuevo) Hiszpanie świętują albo na Puerta del Sol przed madryckim ratuszem, albo przed telewizorami, gdzie mogą śledzić bicie ratuszowego zegara, ponieważ z każdym z 12 uderzeń zegara (las doce campanadas del reloj) muszą połknąć jedno winogrono (comer doce uvas), żeby zapewnić sobie szczęście na nadchodzący rok. Od jakiegoś czasu nastała też moda, aby w noc sylwestrową (la Nochevieja) nosić czerwoną bieliznę (ropa interior roja). Oczywiście i tutaj składa się życzenia bliskim i otwiera butelkę szampana (lub cydru!). O innych zwyczajach noworocznych możecie poczytać tutaj, ale też trzeba pamiętać, że każdy region Hiszpanii ma jakieś swoje własne obyczaje. Na tradycyjny hiszpański obiad noworoczny najczęściej jada się krewetki i jagnięcinę (gambas y cordero).
Zwyczaje noworoczne we Włoszech
Włosi – jak inni Europejczycy: piją szampana (bevono lo spumante) i puszczają fajerwerki (sparano fuochi d’artificio), których huk ma odstraszać diabła i złe duchy. Ale mają też swoje własne zwyczaje – z wybiciem północy jedzą ziarenka soczewicy (mangiano le lenticchie a mezzanotte), żeby zapewnić sobie szczęście i dostatek oraz tłuką o ziemię naczynia (często wyrzucają je na ulicę – więc uważajcie!). Włosi przejęli też od Hiszpanów zwyczaj jedzenia 12 winogron i także coraz częściej wkładają w sylwestrowy wieczór czerwoną bieliznę! Jeśli chodzi o sam Nowy Rok (Capodanno, Anno Nuovo), to we Włoszech należy zwrócić uwagę na pierwszą spotkaną na ulicy osobę – jeśli będzie to starzec (i najlepiej garbaty!), to przyniesie Wam szczęście, jeśli dziecko lub ksiądz – uważajcie na siebie w przyszłym roku, bo zwiastują nieszczęście, a jeśli kobieta – to… zależy od regionu! 😉 No i trzeba wyjść z domu z drobnymi w kieszeni – jeśli podaruje się je biednemu lub żebrakowi, to zasłuży się na pomyślność w nowym roku. A dokładniejszy opis zwyczajów noworocznych we Włoszech znajdziecie tutaj.
Zwyczaje noworoczne w Rosji
Ponieważ w Związku Radzieckim obchody Bożego Narodzenia starano się wykorzenić, wiele bożonarodzeniowych tradycji przeszło właśnie na okres noworoczny (pisaliśmy o tym tutaj) – choćby np. obdarowywanie dzieci prezentami przez Dziadka Mroza (Дед Моро́з). Także i tu jednak tradycyjnie wita się Nowy Rok (Новый год) szampanem (шампа́нское) i fajerwerkami (фейерве́рк), a do części oficjalnych obchodów należy obserwowanie i słuchanie (np. w TV), jak prezydent Rosji odlicza ostatnie sekundy starego roku, jak na Kremlu zegar na Baszcie Spasskiej (Спа́сская башня) wybija północ, a następnie jak odgrywany jest hymn Rosji (zegara i hymnu możecie posłuchać tutaj).
Zwyczaje noworoczne w innych krajach
Nadejście Nowego Roku obchodzone jest na całym świecie, ale nie wszędzie nadchodzi on 1 stycznia. Np. Chińczycy obchodzą nadejście Nowego Roku (Święto Wiosny) zwykle na początku lutego, obchody trwają ok. 2 tygodni i jest to dla nich dużo ważniejsze święto niż np. Boże Narodzenie. Tutaj znajdziecie listę noworocznych obchodów w różnych krajach. Podzielcie się z nami wrażeniami z obchodów Nowego Roku w kraju, w którym zdarzyło Wam się przebywać w tym czasie – chętnie posłuchamy!
