Dziś wieczór wróżb i zabaw andrzejkowych, lecz tak naprawdę powinniście wiedzieć, że na wróżby… już za późno! 🙂 Tradycyjnie bowiem panny wróżyły sobie w wigilię świętego Andrzeja, czyli w nocy z 29 na 30 listopada. Kawalerowie w wigilię świętej Katarzyny, czyli z 24 na 25 listopada). Dopiero stosunkowo niedawno połączono wieczór wróżb, popularne imieniny i – często – ostatnią zabawę przed nadejściem Adwentu. I tak oto 30 listopada obchodzimy współczesne andrzejki. (Przy okazji przypomnę, że andrzejki, mikołajki, walentynki, sylwester – jako nazwy zabaw i zwyczajów – piszemy małą literą!) Tak więc z wróżbami zaczekamy już może do przyszłego roku, a teraz – obiecany krzyż świętego Andrzeja i (przy okazji) inne symbole Szkocji. Zaczynamy! 🙂
Święty Andrzej i krzyż św. Andrzeja
Szkocja ma swojego patrona tak samo jak Anglia (św. Jerzy), Irlandia (św. Patryk) czy Walia (św. Dawid). Jest nim właśnie święty Andrzej. Był on jednym z 12 apostołów i prawdopodobnie bratem świętego Piotra. Zmarł śmiercią męczeńską, rozpięty na krzyżu w kształcie litery X (w języku greckim to pierwsza litera imienia Chrystus). A jaki jest jego związek ze Szkocją? Otóż legenda głosi, że w 832 r. król Piktów, Óengus II, prowadził Piktów i Szkotów do bitwy przeciwko o wiele liczniejszym Anglom (Anglowie to plemiona germańskie, od których wzięła nazwę dzisiejsza Anglia). W modlitwie przed bitwą Óengus obiecał Bogu, że jeśli wygra, to uczyni świętego Andrzeja patronem Szkocji (the Patron Saint of Scotland). W poranek poprzedzający bitwę białe chmury ułożyły się na błękitnym niebie w krzyż świętego Andrzeja. Óengus bitwę wygrał, a świętego Andrzeja – zgodnie z obietnicą – uczynił patronem Szkocji.
Na szkockiej fladze znajdziecie zatem krzyż świętego Andrzeja (Saint Andrew’s Cross lub inaczej the Saltire). To biały krzyż, którego ramiona przecinają po przekątnej niebieskie pole. Krzyż ten wchodzi, obok krzyża św. Patryka i krzyża św. Jerzego, w skład flagi Zjednoczonego Królestwa (the Union Jack). W Polsce (ale oczywiście nie tylko) możecie zobaczyć go jako znak drogowy, który ustawiany jest przed przejazdami kolejowymi.
Święty Andrzej swoje święto obchodzi 30 listopada. W tym dniu w całej Szkocji odbywają się festiwale i parady, a od 2006 roku jest to święto państwowe i dzień wolny od pracy (a bank holiday), choć to akurat może zależeć od pracodawcy…
Zwierzęce i roślinne symbole Szkocji
Podobnie jak w przypadku Anglii czy Irlandii, Szkocja także ma swoje symbole zwierzęce i roślinne. Zwierzęta symbolizujące Szkocję to lew (a lion) i jednorożec (a unicorn). Czerwony, stojący na dwóch łapach lew (Lion Rampant of Scotland) widnieje w godle Szkocji i na królewskim sztandarze. Na królewskim herbie towarzyszą mu też dwa białe jednorożce. Natomiast roślinnym symbolem Szkocji jest… oset (the thistle). Nikt do końca nie wie, dlaczego tak jest, ale istnieje pewna legenda. Pewnego razu duży oddział Wikingów chciał napaść w nocy na szkocki obóz, lecz jeden z Wikingów nadepnął bosą stopą na… oset właśnie, a jego wrzaski zaalarmowały Szkotów. 🙂
Pozostałe symbole Szkocji
Powszechnie rozpoznawalnym symbolem Szkocji jest kilt, czyli spódnica w szkocką kratę (a tartan kilt). Jest to element uroczystego stroju męskiego, a występuje on w wielu wersjach kolorystycznych. Istnieje nawet oficjalne zatwierdzony w szkockim rejestrze wzór kratki dla Polaków, którzy zechcą z jakiejś okazji włożyć kilt!
Za symbol Szkocji uważa się też dudy (the Great Highland Bagpipe lub po prostu bagpipes). Ten tradycyjny instrument muzyczny zaczął pojawiać się w zapiskach historycznych w XIV wieku. Szkoccy górale (Highlanders) używali go wtedy jako swego rodzaju „instrumentu wojennego”. I jako taki funkcjonował w brytyjskiej armii jeszcze podczas bitew w XX wieku!
Co prawda Szkocja nie ma oficjalnego hymnu narodowego (a national anthem), ale na wszelkiego rodzaju imprezach o charakterze narodowym (np. podczas meczów piłkarskich) rolę szkockiego hymnu pełni pieśń The Flower of Scotland. Możecie posłuchać jej tutaj, a słowa – w różnych wersjach językowych – znajdziecie tutaj.
Bohaterem narodowym Szkocji jest natomiast William Wallace, który na przełomie XIII i XIV wieku walczył o niezależność tego kraju, a którego postać pewnie pamiętacie dzięki wspaniałej roli Mela Gibsona w filmie Braveheart. Waleczne serce.
Jeśli interesują Was symbole innych krajów Zjednoczonego Królestwa, to zapraszam do poczytania o Anglii i Irlandii.
