Podstawowe zwroty po ukraińsku

Jeszcze kilka lat temu, za wyjątkiem terenów przygranicznych, język ukraiński nie był zbyt powszechnie słyszany na polskich ulicach. Dziś słyszymy go bardzo często i prawie wszędzie. Niestety nie jest to spowodowane wzrostem liczby ukraińskich turystów w naszym kraju, ale wojną, która trwa u naszych sąsiadów. Dlatego już kilka milionów Ukraińców szuka schronienia właśnie w Polsce. Wielu Polaków pomaga uchodźcom, goszcząc ich w swoich domach lub pracując jako wolontariusze w punktach recepcyjnych na dworcach i w obiektach, gdzie zorganizowano miejsca noclegowe. W takim przypadku z pewnością warto znać podstawowe zwroty po ukraińsku, które ułatwią komunikację. Jeśli zastanawiacie się, czy będzie to trudne czy łatwe zadanie, to odsyłam Was do tego wpisu.

Zwroty grzecznościowe

Na początek podam Wam zwroty grzecznościowe, których naprawdę warto się nauczyć, ponieważ przełamują one pierwsze lody i wprowadzają miłą atmosferę. W języku ukraińskim, tak jak np. w języku angielskim, przywitamy się na trzy różne sposoby w zależności od pory dnia:

• Dzień dobry! (rano) – Дóброго ра́нку! [Dobroho ranku]
• Dzień dobry! (po południu) – Дóброго дня! [Dobroho dnia]
• Dobry wieczór! – Дóбрий ве́чір! [Dobryj weczir]

Mniej formalnie rozpoczniemy rozmowę tak:

• Cześć! (na przywitanie) – Привíт! [pryvit]

Formalnie pożegnamy się tym zwrotem:

• Do widzenia! – До поба́чення! [do pobaczennia]
• Dobranoc! – На добра́ніч! [na dobranicz]

Natomiast w sytuacjach mniej formalnych na pożegnanie powiemy:

• Cześć! (na pożegnanie) – Бува́й! [Buwaj]

I jeszcze cztery ważne zwroty:

• Dziękuję. – Дя́кую. [djakuju]
• Proszę. – Будь ла́ска. [bud’ łaska]
• Przepraszam. (gdy chcemy za coś przeprosić) – Ви́бачте. [vybaczte]
• Przepraszam. (gdy chcemy zwrócić czyjąś uwagę) – Перепрóшую. [pereproszuju]

Przedstawianie się

Podobnie jak znajomość zwrotów grzecznościowych, tak i umiejętność przedstawienia się po ukraińsku pomoże nawiązać nić porozumienia pomiędzy rozmówcami.

• Jak masz (pan/pani) na imię? – Як тебе́ (вас) зва́ти? [jak tebe (вас) zwaty]
• Mam na imię… – Мене́ зва́ти… [mene zwaty…]
• Bardzo mi miło. – Ду́же приє́мно. [duże pryjemno]

Kilka słów o sobie

Jeśli będziecie chcieli powiedzieć kilka słów o sobie, to przydadzą się Wam poniższe słówka i zwroty.

Członkowie rodziny

W języku ukraińskim nie używa się – tak jak w języku polskim – zwrotu „Ja mam”. Jeśli chcemy powiedzieć, że coś mamy, powiemy: „У мене́…” [u mene…], co dosłownie oznacza „U mnie jest…”.

• rodzina (najbliższa) – сім’я́ [simja]
• ojciec – ба́тько [bat‘ko] lub tata – та́тo [tato]
• matka – ма́ти [maty] lub mama – ма́ма [mama]
• rodzice – батьки́ [bat’ky]
• dziecko – дити́на [dytyna]
• siostra – сестра́ [sestra]
• brat – брат [brat]
• babcia – бабу́ся [babusja]
• dziadek – діду́сь [didus’]

UWAGA: w języku ukraińskim nie ma słowa „rodzeństwo”,. Nie mówimy „Mam rodzeństwo”, tylko określamy dokładnie, np. „У мене́ сестра́” („Mam siostrę”) czy „У мене́ брат” („Mam brata”). Podobnie jak w przypadku „rodzeństwa” nie ma też słowa „dziadkowie” – określamy dokładnie: babcia, dziadek.

Podawanie wieku

Jeśli chcemy zapytać o wiek, to warto wiedzieć, że po ukraińsku nie pytamy „Ile masz lat?”, ale „Ile tobie lat?”. Na tej samej zasadzie zbudujemy odpowiedź.

• Ile masz (pan/pani ma) lat? – Скíльки тобí (вам) рóків? [skilky tobi (wam) rokiw]
• Mam dwadzieścia lat. – Мне два́дцять рóків. [mnie dwadcat rokiw]

Pomocne zwroty

W rozmowie z Ukraińcami pomocne mogą się okazać te zwroty:

• Tak. – Так. [tak]
• Nie. – Нi. [ni]

UWAGA! Partykuła „ні” [ni] jest samodzielnym wyrażeniem, czyli używamy jej w sytuacji, gdy chcemy powiedzieć po prostu „nie”. Jednak gdy chcemy rozwinąć wypowiedź i zaprzeczyć jakąś część mowy (np. czasownik czy przymiotnik) użyjemy słowa „не” [ne], np. – „Хо́чеш ї́сти?” („Chcesz jeść?”) – „Ні, не хо́чу. Я не голо́дна” („Nie, nie chcę. Nie jestem głodna”).

• (Nie) rozumiem. – (Не) розумíю. [(ne) rozumiju]
• (Nie) wiem. – (Не) зна́ю. [(ne) znaju]
• Czy może pan/pani powtórzyć? – Мо́жете повтори́ти? [możete powtoryty]
• Czy mówi pan/pani po polsku? – Ви розмовля́єте по́льською? [wy rrozmowljajete pol’s’koju]
• Czy pan/pani mnie rozumie? – Ви розумі́єте мене́? [wy rozumijete mene]

Zaimki pytające kto? co?…

Nawet jeśli nie pamiętacie całego zwrotu, poratują Was krótkie pytania-zaimki.

• kto? – хто? [chto]
• co? – що? [szczo]
• kiedy? – коли́? [koly]
• jak? – як? [jak]
• ile? – cкíльки [skilky]
• gdzie? – де? [de]
• dokąd? – куди́? [kudy]
• skąd? – звíдки? [zwidky]

Pytania o drogę

W życiu codziennym może się Wam przydać znajomość słownictwa związanego z pytaniem o drogę. Jeżeli odmiana czasowników nie jest jeszcze Waszą mocną stroną, nauczcie się na początek po prostu bezokoliczników (zakończenie -ти [-ty]) np. dojechać – дої́хати [dojichaty], pójść – піти́ [pity].

• Jak dojechać? – Як дої́хати? [jak dojichaty]
• Jak dostać się do…? – Як добра́тися до/в …? [jak dobratysja do/w]
• Gdzie chcecie dojechać? – Куди́ ви хо́чете дої́хати? [kudy wy choczete dojichaty]

Kierunki

Oto najważniejsze słówka potrzebne do określania kierunku:

• prosto – пря́мо [prjamo]
• prawo (z prawej strony) / w prawo – право́руч/напра́во [praworucz/naprawo]
• lewo (z lewej strony) / w lewo – ліво́руч/налíво [liworucz/naliwo]

Miejsca użytkowe

Te kilka słów warto znać:

• sklep – магази́н [mahazyn]
• apteka – апте́ка [apteka]
• szpital – ліка́рня [likarnia]
• mieszkanie – кварти́ра [kwartyra]
• hotel – готе́ль [hotel’]
• toaleta – туале́т [tualet]
• stacja benzynowa – запра́вна ста́нція [zaprawna stancija]

Praca

Podaję też kilka podstawowych słów i zwrotów związanych z pracą.

• praca – робо́та [robota]
• pracować – працюва́ти [pracjuwaty]
• Pracuję jako lekarz/nauczycielka. – Я працю́ю лíкарем/вчи́телькою. [ja pracjuju likarem/wczytel’koju]
• Szukam pracy. – Шука́ю робо́ту. [szukaju robotu]
• (Nie) pracuję. – (Не) працю́ю. [(ne) pracjuju]

Określanie czasu

Oto podstawowe słownictwo związane z określaniem czasu. Wprawdzie bez znajomości liczebników nie będziecie w stanie podać godziny, ale zawsze możecie pokazać godzinę na zegarku czy w komórce. Ważne, żeby zrozumieć pytanie 😄

• Która godzina? – Котра́ годи́на? [kotra hodyna]
• wczoraj – вчо́ра [wczora]
• dzisiaj – сього́дні [sʹohodni]
• jutro – за́втра [zawtra]
• tydzień – ти́ждень [tyżdenʹ]
• miesiąc – мíсяць [misjacʹ]
• poniedziałek – понедíлок [ponedilok]
• wtorek – вівто́рок [wiwtorok]
• środa – середа́ [sereda]
• czwartek – четве́р [czetver]
• piątek – п’я́тниця [p’jatnycia]
• sobota – субо́та [subota]
• niedziela – недíля [nedilia]

Przydatne zwroty w sytuacjach kryzysowych

Zarówno w przypadku komunikowania się podczas podróży, jak i rozmowy z cudzoziemcami w Polsce (np. z osobami w kryzysie uchodźczym), warto znać takie podstawowe zwroty po ukraińsku jak:

• Potrzebuję pomocy. – Менí потрíбна допомо́га. [meni potribna dopomoha]
• Czy potrzebna jest panu/pani pomoc? – Чи вам потрíбна допомо́га? [czy wam potribna dopomoha]
• Wszystko w porządku? – Все гара́зд? [vse harazd?]
• Czego pan/pani potrzebuje? – Що вам потрíбно? [szczo wam potribno?]
• Wezwać karetkę pogotowia? – Чи тре́ба ви́кликати швидку́ допомо́гу? [czy treba wyklykaty szwydku dopomohu?]
• Boli mnie… – У мене́ боли́ть… [u mene bolyt’…]
• Gdzie jest ambasada/konsulat? – Де нахо́диться посо́льство/ ко́нсульство? [de nachodyt’sja posol’stwo/konsul’stwo]
• Czy chce się pan/pani napić wody? – Ви хо́чете ви́пити води́? [wy choczete wypyty wody?]
• Czy jest pan/pani głodny/-a? – Ви голо́дні? [wy holodni?]
• Czy ma pan/pani paszport? – У вас є па́спорт? [u was je pasport]
• Ostrożnie! – Обере́жно! [obereżno]

Podstawowe zwroty po ukraińsku – jak się ich nauczyć

Dobrym sposobem jest np. uczyć się jednego nowego słowa albo całego zwrotu dziennie. W ten sposób utrwalicie dotychczasową wiedzę i poszerzycie zakres słownictwa. Gdy poznacie podstawowe zwroty po ukraińsku, będziecie mogli podstawiać inne potrzebne słowa, dobrane w zależności od potrzeby.

Jeśli chcecie opanować podstawowe zwroty po ukraińsku, to warto sięgnąć po FISZKI – SŁOWNICTWO 1 (poziom A1). W tym tytule zgromadziliśmy aż 2400 słów i przydatnych fraz, które będą użyteczne i sprawią, że nawet na początkowych etapach nauki będziecie w stanie komunikować się w języku ukraińskim i czuć dużo pewniej podczas rozmów. Powodzenia!