Choć popularność Skandynawii znacznie wzrosła w ubiegłych latach, to wielu osobom tereny dalekiej Północy wciąż wydają się egzotyczne i obce. Pierwsze skojarzenia z Norwegią to zazwyczaj “chłód”, “śnieg”, “fiordy” czy “wikingowie”. Spróbujemy Was jednak przekonać, że ten skandynawski kraj ma do zaoferowania o wiele więcej, niż mogłoby się wydawać. W dzisiejszym wpisie opowiemy Wam o tych elementach kultury, które są Norwegom szczególnie bliskie i definiują to, co określa się mianem typisk norsk. Zapraszamy do lektury!
Typisk norsk – norweska pogoda
Trudne warunki pogodowe to znak rozpoznawczy Skandynawii. Niskie temperatury, długie noce i pochmurne, wietrzne dni są codziennością Norwegów. Jak mieszkańcy Norwegii radzą sobie z warunkami pogodowymi, które obywatelom innych krajów wydają się uciążliwe i nieznośne?
Odpowiedź leży przede wszystkim w niepowtarzalnej mentalności, ukształtowanej w wyniku przyzwyczajenia do warunków panujących na północy Europy. Norwegowie od wieków zmagali się z wyzwaniami, które rzucała im matka natura. Z czasem nauczyli się żyć w harmonii z jej kaprysami, dlatego dziś niska temperatura im nie straszna. Mieszkańcy tego północnego kraju cenią sobie bliski kontakt z naturą przez cały rok, dlatego też żyją zgodnie z przesłaniem tych dwóch norweskich powiedzeń:
Ut på tur, aldri sur.
Kto chodzi na spacery, ten nigdy nie jest niezadowolony.
Det finnes ikke dårlig vær, bare dårlige klær.
Nie ma złej pogody, są tylko niewłaściwie dobrane ubrania.
Przesłanie tych fraz wpaja się młodym Norwegom od najmłodszych lat. Można przypuszczać, że to podejście do natury było inspiracją do powstania tzw. skandynawskich przedszkoli, w których dzieci bawią się poza przedszkolną salą nawet podczas intensywnych opadów śniegu czy deszczu. Ten styl życia, opierający się na bliskości z przyrodą i korzystaniu z jej uroków, określa się mianem tzw. friluftsliv, czyli w dosłownym tłumaczeniu: życia na wolnym powietrzu. Idea friluftsliv wpisuje się również w wizję Norwegów jako narodu, który ceni sobie aktywność fizyczną – szczególnie na łonie natury i z wykorzystaniem nart biegowych. Istnieje nawet norweskie powiedzenie, według którego:
Nordmenn er født med ski på beina.
Norwegowie rodzą się z nartami na nogach.
Typisk norsk – norweska kuchnia
Jak zapewne można się spodziewać, jednym z głównych elementów diety każdego Norwega są ryby. Mieszkańcy Norwegii chętnie spożywają szczególnie śledzia (nor. sild) i łososia (nor. laks), wspierając tym samym rodzime rybołówstwo, które stanowi istotny obszar norweskiej gospodarki. Co ciekawe, Polacy również uwielbiają ryby z Północy – Polska jest bowiem największym importerem norweskiego łososia na świecie!
Norwegowie często kładą na kanapki brunost, czyli słynny norweski ser o brązowym kolorze i karmelowym posmaku. Brunost często jadany jest w towarzystwie gofrów (nor. vafler). A gdy o gofrach mowa, to warto wiedzieć, że niezbędnikiem norweskich wycieczek na łono natury jest… przenośna forma do gofrów, dzięki której można upiec własne gofry nad ogniskiem. Dodaje się do nich śmietanę lub ulubiony dżem i popija gorącą kawą z termosu. Norweski obiad to z kolei najczęściej klopsiki (nor. kjøttkaker) w brązowym sosie przygotowanym na bazie bulionu, masła i mąki.
Opowiadając o norweskiej kuchni, nie można zapomnieć, że mieszkańcy Norwegii chętnie zajadają się daniami, których pochodzenie sięga poza granice Skandynawii. W norweskich miastach można spotkać wiele restauracji i knajp, które serwują dania pochodzące z rodzimych kultur imigrantów zamieszkujących Norwegię. Podczas spotkań ze znajomymi młodzi Norwegowie nie pogardzą więc powszechnie lubianym kebabem, a serwowanie taco w formie przekąski w piątkowy wieczór zyskało nawet własną nazwę tacofredag, czyli piątku taco. Z kolei w plebiscycie przeprowadzonym w 2008 roku na swoje danie narodowe Norwegowie wybrali… mrożoną pizzę Grandiosę!
17. maja – norweskie święto konstytucji
17. maja to najważniejsze święto narodowe w Norwegii, które upamiętnia uchwalenie norweskiej konstytucji w Eidsvoll w 1814 roku.
Norwegowie rozpoczynają obchody od uroczystego śniadania w gronie najbliższych. Podczas posiłku piją szampana i jedzą m.in. wędzonego łososia, świeżo upieczony chleb oraz ciasto (koniecznie w barwach narodowych Norwegii). Następnie zakładają tradycyjny strój norweski bunad i tak odziani zmierzają na pochody (nor. tog) przez norweskie miasta i wsie. Najliczniejsza jest dziecięca parada w Oslo, której uczestnicy przechodzą pod Pałacem Królewskim, a z balkonu pozdrawia ich rodzina królewska. Pochodom obywateli często towarzyszy orkiestra i śpiewane są pieśni narodowe, w tym hymn Norwegii: Ja, vi elsker dette landet.
Choć hot dogi, gazowane napoje i lody nie są pierwszymi skojarzeniami, o których myśli się w kontekście norweskiego jedzenia, to spożycie tych przekąsek znacznie wzrasta w święto 17. maja. Tego dnia liczenie kalorii jest niewskazane 😋.
Jul, czyli Boże Narodzenie
Co jeszcze znajduje się na liście typisk norsk? Z pewnością są to obchody Bożego Narodzenia (nor. jul). Różnią się one nieco od sposobu świętowania w Polsce. Ogromną popularnością cieszą się kalendarze adwentowe. W każdą niedzielę adwentu Norwegowie zapalają jedną z czterech świec w wieńcu adwentowym, co symbolizuje oczekiwanie na Boże Narodzenie. Nadejście Świąt świętuje się także w obszarze zawodowym. Typowo norweskim zwyczajem jest organizowanie tzw. julebord, czyli świątecznego spotkania firmowego, na którym serwuje się nie tylko tradycyjne bożonarodzeniowe jedzenie, ale również napoje alkoholowe. W kwestii świątecznych ozdób największą popularnością cieszą się gwiazdy wieszane w oknach. Choinki z kolei najczęściej ozdabia się białymi lampkami, które komponują się z bardzo charakterystyczną, norweską ozdobą, czyli łańcuchem złożonym z miniaturowych flag Norwegii!
Påske, czyli Wielkanoc
Norweski sposób świętowania Wielkanocy (nor. påske) znacznie różni się od polskich tradycji. Choć norweskie ozdoby wielkanocne wykorzystują te same popularne motywy, które spotyka się na całym świecie, to pewną niespodziankę znajdziemy na półkach norweskich sklepów. W w tym okresie roku królują marcepanowe przysmaki, najczęściej w postaci wielkanocnych zajączków czy pisanek. Symbolem norweskiego świętowania Wielkanocy są wyjazdy z najbliższymi, najczęściej do słynnych norweskich domków letniskowych zwanych hytte. Norwegowie najchętniej świętują przerwę wielkanocną (nor. påskeferie), chodząc na wycieczki po górach i lasach, przy okazji zajadając pomarańcze i pijąc norweski napój gazowany Solo. Ukoronowaniem świętowania jest zwyczaj czytania kryminałów (nor. påskekrim), najchętniej pod ciepłym kocem i podziwiając widok przyrody zza okna.
Kos, czyli norweski sposób na szczęście
Takie momenty odpoczynku przynoszą harmonię i spokój ducha, a ów błogi stan Norwegowie nazywają kos. Być może słyszeliście o szwedzkim lagom i duńskim hygge? W takim razie do zbioru tych skandynawskich przepisów na szczęście możecie śmiało dołączyć norweskie kos!
Na tym kończymy naszą listę typisk norsk. Mamy nadzieję, że dzięki temu wpisowi Norwegia stała się Wam bliższa. Jeśli zainteresowała Was kultura Norwegii i kusi Was nauka języka norweskiego, to polecamy nasze FISZKI do nauki właśnie tego języka skandynawskiego. A jeśli zastanawiacie się, czy język norweski jest łatwy czy trudny, to koniecznie przeczytajcie ten artykuł.
