Często nie zdajemy sobie z tego sprawy, że trybu warunkowego używamy każdego dnia! Stosujemy go w sytuacjach, gdy uzależniamy zaistnienie jednego zdarzenia od drugiego. Aby wyrazić tę zależność, sięgamy po rożne formy warunkowe w zależności od tego, czy sytuacje, które opisujemy są łatwe, trudne, czy też niemożliwe do spełnienia.
Przykładowo: użycie słówka jeżeli świadczy to tym, że warunek jest bardziej realistyczny. Natomiast gdybanie wskazuje na warunek, który jest trudny lub wręcz niemożliwy do spełnienia. Spójrzmy na zdania: Jeżeli będę miał czas pomogę ci oraz Gdybym był bogaty, kupiłbym sobie sportowy samochód. Intuicyjnie wyczuwamy, która sytuacja jest bardziej realistyczna, a która – bardziej życzeniowa bądź hipotetyczna. Nasze gdybanie często odnosi się do przeszłości. Chętnie opisujemy alternatywny ciąg wydarzeń, który mógł się potencjalnie wydarzyć. Przykładowo: Gdybyś mnie posłuchał 20 lat temu, to poszedłbyś na ekonomię i teraz byłbyś dyrektorem firmy.
Aby efektywnie porozumiewać się po angielsku musimy być w stanie wyrażać te zależności warunkowe. W języku angielskim jest więcej reguł niż w języku polskim, o których trzeba pamiętać, aby w naturalny i płynny sposób określać warunki. Zadaniem tego artykułu jest wytłumaczenie, jak używać zdań warunkowych w języku angielskim. Dostrzeżenie różnić między językami polskim a angielskim w tym obszarze z pewnością wpłynie na płynność i precyzję Waszych wypowiedzi.
Tryby warunkowe angielski – klasyfikacja
Zdania warunkowe (okresy warunkowe) po angielsku nazywane conditionals są określane specyficzną gramatyczną nomenklaturą. Wyróżnia się: typ zerowy, typ pierwszy, typ drugi, typ trzeci oraz tak zwane zdanie warunkowe mieszane, będące połączeniem typu drugiego i trzeciego.
Zdania warunkowe można klasyfikować w różnoraki sposób. Często są one opisywane pod względem prawdopodobieństwa spełnienia warunku przedstawionego w zdaniu. I tak zdania typu 1 przedstawiają warunki, które są łatwe do spełnienia, czyli sytuacje realistyczne. Zdania typu 2 mówią o sytuacjach hipotetycznych, czyli trudnych lub niemożliwych do spełnienia. Natomiast zdania warunkowe typu 3 zawsze określają sytuacje nierealne, niemożliwe do spełnienia.
Innym, łatwiejszym kryterium podziału zdań warunkowych jest ich odniesienie czasowe. Zdania typu 1 odnoszą się do przyszłości, zdania typu 2 do teraźniejszości, natomiast zdania typu 3 do przeszłości. Ten podział wyjaśnia, dlaczego w terminologii opisującej zdania warunkowe przy określaniu typów zdań warunkowych używamy numeracji zaczynającej się od 0.
Zerowy tryb warunkowy
Warunek zerowy to warunek atemporalny. Nie ma on odniesienia czasowego – obrazuje związki przyczynowo skutkowe, opisuje prawa fizyki oraz ogólne, uniwersalne prawdy. Warunek zerowy konstruujemy przez użycie czasu teraźniejszego prostego w obu częściach składowych zdania warunkowego. Poniższe przykłady warunku zerowego są tego dobrą ilustracją:
🔥If you heat ice, it melts.
🙋♀️If I make a promise, I keep it.
😭 If a baby is hungry, it cries.
1 tryb warunkowy
Pierwszy tryb warunkowy odnosi się do przyszłości i ilustruje sytuacje realistyczne, związane z życiem codziennym.
Struktura prototypowa
Prototypowa struktura gramatyczna zdań warunkowych typu 1 to czas teraźniejszy połączony z czasem przyszłym w jednym zdaniu złożonym. Mimo że całe zdanie odnosi się do przyszłości, w zadaniu okolicznikowym warunku bezpośrednio po if, używamy czasu teraźniejszego.
If I have time at the weekend, I will go to the cinema.
Struktura mniej prototypowa
Pierwszy okres warunkowy ma też swoje mniej prototypowe odmiany. Zamiast czasu teraźniejszego prostego można użyć czasu present perfect, a zamiast formy przyszłej można zastosować tryb rozkazujący albo czasownik modalny.
If you have finished, give him a call.
If you are late, the doctor may not have time to see you.
Zdanie warunkowe z czasownikiem modalnym will
W zadaniu warunkowym typu 1 możemy zastosować czasownik modalny will bezpośrednio po if. Pamiętajmy, że will jest nie tylko słówkiem posiłkowym do tworzenia czasu przyszłego, lecz także czasownikiem modalnym, mającym rozmaite znaczenia. W tym przypadku will oznacza dobrą wolę i zgodę na wykonanie określonej czynności i sprawia, że zdanie staje się bardziej uprzejme, tak jak w tym przykładzie:
If you will reserve seats, we will be sure of a comfortable journey.
Zdanie warunkowe z czasownikiem modalnym should
Czasownik modalny should zastosowany w pierwszym zdaniu warunkowym typu 1 całkowicie zmienia swoje znaczenie. Przestaje on znaczeniowo odnosić się do łagodnego zobowiązania, lecz nabiera znaczenia pozwalającego na obniżenie prawdopodobieństwa spełnienia warunku wyrażonego w zadaniu warunkowym. Zatem czasownik modalny should użyty w zadaniu warunkowym oznacza by any cahance, czyli jakimś trafem, tak jak w poniższym przykładzie:
If should see you tomorrow, I will let you know.
Takie zdanie nabiera specyficznego podtekstu i ma implikowane znaczenie – nie licz na to, to jest mało prawdopodobne.
2 tryb warunkowy
Zdania warunkowe typu 2 są hipotetyczne. Opisują sytuacje trudne, a czasami nawet niemożliwe do spełnienia. Zdania warunkowe typu 2 odnoszą się do teraźniejszości lub przyszłości. Mało realny lub życzeniowy charakter opisywanej teraźniejszości potęguje użycie czasu przeszłego w celu odniesienia się do sytuacji teraźniejszej.
Struktura prototypowa
Zdania tego typu formułujemy przez użycie czasu przeszłego w zdaniu okolicznikowym warunku i czasownika modalnego would z bezokolicznikiem w zdaniu głównym.
If I had much money, I would buy a Ferrari.
If I were you , I would not sell this house.
Zdanie warunkowe z konstrukcją were to
Drugi okres warunkowy ma również swoje mniej prototypowe odmiany. Możemy wyrazić zmniejszone prawdopodobieństwo sytuacji, która i tak jest mało możliwa do spełnienia, poprzez użycie konstrukcji were to do something zamiast czasu przeszłego. Pełni ona tu taką samą funkcję jak should w zdaniu warunkowym typu 1, czyli obniża prawdopodobieństwo spełnienia warunku opisanego w zdaniu.
If she were to get married, I would be surprised.
Zdanie warunkowe z czasownikami modalnymi could i would
Mamy również odmianę uprzejmą zdania warunkowego typu 2, często stosowaną w korespondencji biznesowej. Czas przeszły zastępujemy wtedy użyciem czasowników modalnych takich jak could czy would.
I would be grateful if you could send me more information.
I would appreciate if you would reply to my email by the end of the week.
Zdania warunkowe przedstawione poniżej potwierdzają fakt, że klasyczna formuła typu czas przeszły i czasownik modalny would nie jest jedynym wyborem w obszarze bardziej hipotetycznych zdań warunkowych.
3 tryb warunkowy
Warunek typu 3 jest zawsze nierealny i niemożliwy do spełnienia, ponieważ odnosi się do przeszłości i opisuję sytuację, która nie miała miejsca. Do konstrukcji zdania warunkowego typu 3 używany czasu Past Perfect w zdaniu okolicznikowym warunku i czasownika modalnego would poprzedzającego bezokolicznik w formie perfect. Czasownik would może być zastąpiony innymi czasownikami modalnymi.
If she had met you yesterday, she would have told you the news.
Typ mieszany
Zdanie warunkowe mieszane, czyli mixed conditional nie jest traktowane jako kolejny tryb warunkowy, lecz jako połączenie trybów 2 i 3 w jednym zdaniu. Efektem, jaki się przez to osiąga, jest dwojakie odniesienie czasowe zdania warunkowego. Przykładowo:
If I had studied dentistry, I wouldn’t work day and night.
W tym zdaniu pierwsza jego część zdania odnosi się do przeszłości i z tego powodu zastosowany jest czas Past Perfect, tak jak w 3 trybie warunkowym. Natomiast druga część tego zdania odnosi się do teraźniejszości, gdzie czasownik modalny jest sparowany z bezokolicznikiem, tak jak w 2 trybie warunkowym.
Zastosowanie inwersji w zdaniach warunkowych
W zdaniach warunkowych można stosować inwersję, czyli szyk zdania pytającego. Zdanie warunkowe typu 3 często skraca się przez zastosowanie inwersji, tak jak w zdaniu poniżej:
Had she met you yesterday, she could/might have told you the news.
Inwersja może również być stosowana w trybach warunkowych typu 2 i 1, ale z konkretnymi restrykcjami. Podczas gdy w zdaniu warunkowym typu 3 inwersja może być stosowana z każdym czasownikiem leksykalnym, to w zdaniu okolicznikowym warunku trybu warunkowego 2 możemy ją stosować jedynie z were, a w przypadku trybu warunkowego 1 jedynie z should. Obrazują to poniższe przykłady:
Were I you, I would not do that.
Should I come late, do not wait up for me.
Zdania warunkowe z zastosowaniem inwersji są bardziej kompaktowe w formie i bardziej emfatyczne.
Szyk w zdaniach warunkowych
Jak widać, zdania warunkowe są zdaniami złożonymi, w których jedno ze zdań składowych jest zdaniem okolicznikowym warunku, zaś drugie – zdaniem głównym. Poszczególne zdania składowe można odwrócić kolejnością i nie wpłynie to na zmianę znaczenia. Zmienia się za to emfaza, która zawsze pojawia się na pierwszą część zdania złożonego. Spójrzmy na poniższe zestawienie zdań warunkowych we wszystkich ich odmianach:
Typ 0:
If you heat ice, it melts.
Ice melts if you heat it.
Typ 1:
If we catch the train, we will get there by lunchtime.
We will get there by lunchtime if we catch the train we.
Typ 2:
If I had much money, I would buy a sports car.
I would buy a sports car if I had much money.
Typ 3:
If you had told me, I would have come.
I would have come if you had told me.
Typ mieszany:
If I had studied medicine, I would not work at weekends.
I would I would have come if you had told me.
Zauważmy, że przecinek w zdaniach warunkowych stawiamy w sytuacji, gdy zdanie okolicznikowe warunku pojawia się na początku złożonego zdania warunkowego.
Łączniki
If jest bardzo popularnym i prototypowym łącznikiem używanym w zdaniach warunkowych, lecz nie jedynym możliwym. Można stosować inne mniej prototypowe łączniki wprowadzające tryb warunkowy. Poniższe przykłady stanowią tego ilustrację:
Suppose you told him the truth, what could he do about it.
You can come with us as long as you do not make a nuisance of yourself.
Don’t ask me to explain, unless you really don’t understand.
Okresy warunkowe – warto je znać!
Zdania warunkowe są kompleksową strukturą gramatyczną, z licznymi wariantami każdego trybu warunkowego. Pozwalają nam one na precyzyjne wyrażanie znaczeń i formułowanie wypowiedzi w sytuacjach, kiedy opisujemy zależności warunkowe. Dlatego warto je znać i rozumieć różnice między nimi. Jak ważna jest ich znajomość niech świadczy fakt, że okresy warunkowe testowane są na egzaminach Cambridge. Przeważnie pojawiają się one w transformacjach zdań, jako jedno z niezmiennych zadań egzaminacyjnych. W esejach i listach, które pisze się w ramach egzaminu, dobrze pochwalić się znajomością zdań warunkowych. Z pewnością podwyższy to Wasze szanse na uzyskanie bardzo dobrej oceny z egzaminu.
Do nauki okresów warunkowych polecamy nasze FISZKI IN BLANCO w dużym formacie. Dołączone do produktu kolorowe przekładki umożliwią Wam naukę zgodną z założeniami Sebastiana Leitnera – twórcy metody fiszek.
