Wakacje zbliżają się wielkimi krokami. Czy jest coś, co kojarzy się z nimi bardziej niż wylegiwanie się na plażach greckich wysp, przemierzanie kreteńskich gór czy zanurzenie się w miejską dżunglę Aten? Przy okazji korzystania z uroków Hellady warto poszukać kontaktu z Grekami. Bez wątpienia ucieszą się, kiedy usłyszą z ust obcokrajowca nawet proste powitanie we własnym języku! Dlatego warto poznać podstawowe zwroty po grecku – bardzo ułatwia to komunikację. Jeśli zastanawiacie się, czy język grecki jest trudny, polecam zajrzeć tutaj.
Podstawowe zwroty grzecznościowe
Na początek trzeba zaznaczyć, że Grecy uwielbiają tworzyć “wiązanki” ze zwrotów grzecznościowych, niekiedy łącząc nawet trzy czy cztery! Nie zdziwcie się więc, jeśli 1 sierpnia we wtorek usłyszycie na pożegnanie „Do widzenia, dobrego dnia, dobrego tygodnia, dobrego miesiąca, wszystkiego dobrego, miej się dobrze!”😂. Oczywiście jest to pewna hiperbola, ale takie sytuacje się zdarzają. Przejdźmy więc do najbardziej uniwersalnych zwrotów. Pierwszy z nich jest formalny, drugi – nieformalny.
Dzień dobry! / Do widzenia! (o każdej porze) – Γεια σας! [ja sas]
Cześć! (na przywitanie i pożegnanie, o każdej porze) – Γεια σου! [ja su]
Oprócz tego istnieją oczywiście przywitania zależne od pory dnia:
Dzień dobry! (do południa) – Καλημέρα! [kalimera]
Dzień dobry! / Dobry wieczór! (po południu i wieczorem) – Καλησπέρα! [kalispera]
Przyjaźnie rozmowę rozpoczniemy i zakończymy też tak:
Cześć, cześć! (o każdej porze) – Γεια χαρά! [ja chara]
Dodatkowo, jeszcze formalniej przywitać możemy się tym zwrotem:
Dzień dobry! (o każdej porze) – Χαίρετε! [chierete]
Oprócz zwrotów podanych powyżej możemy także pożegnać się nieformalnie, mówiąc:
Cześć! (na pożegnanie) – Αντίο! [adijo]
Do zobaczenia! – Τα λέμε! [ta leme]
Wspomniałem wcześniej o „wiązankach grzecznościowych”, oto niektóre zwroty używane na co dzień:
Miłego! (uniwersalne; dosł.: dobrej kontynuacji) – Καλή συνέχεια! [kali sinechia]
Miłego popołudnia! – Καλό απόγευμα! [kalo apojewma]
Miłego wieczoru! – Καλό βράδυ! [kalo wradhi] (dh jak ang. th w then)
Dobranoc! – Καληνύχτα! [kalinichta]
Dobrego tygodnia! – Καλή εβδομάδα! [kali ewdhomadha]
Dobrego miesiąca! – Καλό μήνα! [kalo mina]
Miej się dobrze! – Να ‘σαι καλά! [nase kala]
Niech się Pan/Pani ma dobrze! – Να ‘στε καλά! [naste kala]
Dodatkowe zwroty grzecznościowe
Warto poznać jeszcze parę przydatnych fraz:
Dziękuję! – Ευχαριστώ! [efcharisto]
Proszę. (gdy o coś prosimy) – Παρακαλώ. [parakalo]
Proszę. (gdy coś podajemy) – Ορίστε. [oriste]
Przepraszam. (uniwersalne) – Συγγνώμη. [singhnomi] (gh jak pol. ch w niechby)
Grecy właściwie zawsze po powitaniu zapytają o to, jak się macie. I tu uwaga – Grecy zamiast znaku zapytania używają średnika:
Jak się Pan/Pani ma? (formalnie) – Τι κάνετε; [ti kanete]
Jak się masz? (nieformalnie) – Τι κάνεις; [ti kanis]
Odpowiedź jest zazwyczaj zwięzła:
Dobrze, a Ty? – Καλά, κι εσύ (κι εσείς); [kala, kiesi]
Dobrze, a Pan/Pani? – Καλά, κι εσύ (κι εσείς); [kala, kiesis]
Oprócz tego, często zostaniemy przywitani następującym zwrotem:
Witam Pana/Panią! – Καλώς ορίσατε/ήρθατε! [kalos orisate/irthate]
na który warto znać odpowiedź:
Dobrze Pana/Panią widzieć! – Καλώς σας βρήκα! [kalos sas wrika]
Zwroty te znaczą odpowiednio dosłownie „Dobrze (że) Pan/Pani przybył/a!” oraz „Dobrze (że) Pana/Panią znalazłem/am!”.
Przedstawianie się
Gdy już nawiążecie kontakt z Grekiem, warto umieć się także przedstawić i przy okazji zapytać naszego rozmówcę o imię. Można to zrobić na kilka sposobów:
Mam na imię… – Με λένε… [me lene]
Nazywam się… – Λέγομαι… [leghome]
Jak masz (ma Pan/Pani) na imię? – Πώς σε (σας) λένε; [pos se (sas) lene]
Jak się nazywasz (Pan/Pani nazywa)? – Πώς λέγεσαι (λέγεστε); [pos lejese (lejeste)]
Bardzo miło mi Cię (Pana/Panią) poznać! – Χαίρω πολύ! [chiero poli]
Bardzo miło mi było Cię (Pana/Panią) poznać! – Χάρηκα πολύ! [charika poli]
Różnica między dwoma ostatnimi zwrotami jest subtelna – pierwszego używamy, gdy poznajemy nową osobę, natomiast drugiego, gdy żegnamy się z dopiero co poznaną osobą.
Kilka słów o sobie
Kiedy już się przedstawicie, przychodzi czas na poznanie się bliżej i dowiedzenie się czegoś więcej o naszym rozmówcy. Do tego przydadzą się Wam poniższe zwroty.
Podawanie wieku
Pytanie o wiek w języku greckim wygląda nieco inaczej niż w języku polskim. Pytamy bowiem dosłownie „Ilu lat jesteś?”. Tak też tworzymy odpowiedź.
Ile masz lat? – Πόσων χρόνων/ετών είσαι; [poson chronon/eton ise]
Ile ma Pan/Pani lat? – Πόσων χρόνων/ετών είστε; [poson chronon/eton iste]
Mam dwadzieścia dwa lata. – Είμαι είκοσι δύο χρόνων/ετών. [ime ikosi dhijo chronon/eton]
Członkowie rodziny
W Grecji relacje rodzinne potrafią być wyjątkowo zawiłe. Dlatego podaję tutaj tylko najbardziej podstawowe słowa dotyczące rodziny. Te typu ο συμπέθερος [o simbetheros] „współteść” Wam odpuszczę 😜.
rodzina (ogólne słowo) – η οικογένεια [i ikojeńja]
ojciec – ο πατέρας [o pateras]
tata – ο μπαμπάς [o babas]
matka – η μητέρα [i mitera]
mama – η μάνα/μαμά [i mana/mama]
dziadek – ο παππούς [o papus]
babcia – η γιαγιά [i jaja]
dziecko – το παιδί [to pedhi]
syn – ο γιος [o jos]
córka – η κόρη [i kori]
wnuk – ο εγγονός [o engonos]
wnuczka – η εγγονή [i engoni]
siostra – η αδελφή [i adhelfi]
brat – ο αδελφός [o adhelfos]
rodzeństwo – τα αδέλφια [ta adhelfia]
Żeby powiedzieć „ja mam…” używamy tej samej konstrukcji co w języku polskim. I – jak po polsku – musimy odmienić też rzeczownik. W przypadku poniższych słów wystarczy odjąć końcowe -ς od tych, które je mają i problem z głowy – na pewno zostaniemy zrozumiani! Do tego dodajemy na początek έναν [ena], jeśli przed słowem stoi rodzajnik ο [o], ένα, jeśli jest to το [to], albo μια [mja/mńia], jeśli jest to η [i]. W liczbie mnogiej nie dodajemy nic. Przykładowo:
Mam syna. – Έχω έναν γιο. [echo enan jo]
Mam córkę. – Έχω μια κόρη. [echo mja/mńia kori]
Mam dziecko. – Έχω ένα παιδί. [echo ena pedhi]
Mam rodzeństwo. – Έχω αδέλφια. [echo adhelfia]
UWAGA: słowo „dziecko” w liczbie mnogiej: παιδιά [pedhja], oznacza nie tylko „dzieci”, ale jest także zwrotem nieformalnym stosowanym w stosunku do znajomych. A więc zwrot Τι κάνετε παιδιά; [ti kanete pedhja] oznacza nie tylko: „Jak się macie, dzieci?”, lecz także: „Jak się macie, koledzy?”
Pomocne zwroty
W codziennych rozmowach przydatne mogą okazać się poniższe zwroty.
Tak. – Ναι. [ne]
Nie. – Όχι. [ochi]
UWAGA: „όχι” służy wyłącznie jako samodzielne „nie”. Do zaprzeczenia czasownika w zdaniu używamy partykuły δεν [dhen], np.: „Κατάλαβες; Όχι, δεν κατάλαβα.” [katalawes; ochi, dhen katalawa] („Zrozumiałeś? Nie, nie zrozumiałem”). Z kolei przy rozkazach użyjemy jeszcze innej partykuły μη(ν) [mi(n)] „Μην πας εκεί!” [min pas eki] „Nie idź tam!”.
(Nie) rozumiem. – (Δεν) καταλαβαίνω. [(dhen) katalaweno]
(Nie) wiem. – (Δεν) ξέρω. [(dhen) ksero]
Czy mógłby Pan / mogłaby Pani powtórzyć? – Θα μπορούσατε να το επαναλάβετε; [tha borusate na to epanalawete]
Czy może Pan/Pani powtórzyć? (mniej oficjalnie) – Μπορείτε να το ξαναπείτε; [borite na to ksanapite]
Czy mówi Pan/Pani po angielsku? – Μιλάτε αγγλικά; [milate anglika]
Czy Pan/Pani mnie rozumie? – Με καταλαβαίνετε; [me katalawenete]
Podstawowe zwroty po grecku – pytania
Nawet jeżeli nie wiecie, jak zadać całe pytanie, pomogą wam te słówka.
Kto? – Ποιος; [pjos]
Co? – Τι; [ti]
Kiedy? – Πότε; [pote]
Jak? – Πώς; [pos]
Gdzie? – Πού; [pu]
Dokąd? – Πού/προς τα πού; [pu/pros ta pu]
Skąd? – Από πού; [apo pu]
O drogę możecie natomiast zapytać tak.
Gdzie jest…? – Πού είναι…; [pu ine]
Jak dostanę się do…? – Πώς να πάω σε…; [pos na pao se]
Do zestawu przydadzą się też odpowiedzi dotyczące kierunku.
tutaj – εδώ [edho]
tam – εκεί [eki]
po lewej – αριστερά [aristera]
po prawej – δεξιά [dheksja]
prosto – μπροστά [brosta]
z tyłu – πίσω [piso]
naprzeciwko – απέναντι [apenandi]
na dole – κάτω [kato]
na górze – πάνω [pano]
Pokażę Ci. – Θα σου (σας) δείξω. [tha su dhikso]
Pokażę Panu/Pani. – Θα σου (σας) δείξω. [tha su sas]
Pytając o drogę, warto powiedzieć po grecku, dokąd chcemy się dostać. Dlatego polecam opanować kilka słów (zwłaszcza to ostatnie jest niezbędne w Grecji).
sklep – το μαγαζί [to maghazi]
apteka – το φαρμακείο [to farmakijo]
szpital – το νοσοκομείο [to nosokomijo]
hotel – το ξενοδοχείο [to ksenodhochijo]
hostel – ο ξενώνας [o ksenonas]
toaleta – το μπάνιο/η τουαλέτα [to bańio/i tualeta]
stacja benzynowa – το βενζινάδικο [to wenzinadhiko]
dworzec kolejowy – ο σιδηροδρομικός σταθμός [o sidhirodromikos stathmos]
budka z souvlaki – το σουβλατζίδικο [to suwladzidhiko]
Podstawowe zwroty po grecku – czas
Oto podstawowe zwroty po grecku związane z określaniem czasu – niezależnie, czy chcemy zapytać o godzinę, czy dowiedzieć się, co będzie działo się w Atenach w przyszłym tygodniu.
Która godzina? – Τι ώρα είναι; [ti ora ine]
Którą mamy godzinę? (bardzie formalnie) – Μήπως έχετε ώρα, παρακαλώ; [mipos echiete ora, parakalo]
Jest … godzina. – Είναι … η ώρα. [ine … i ora]
godzina – η ώρα [i ora]
minuta – το λεπτό [to lepto]
O której jest…? – Τι ώρα είναι…; [ti ora ine]
UWAGA: w przypadku godzin pierwszej, trzeciej i czwartej liczebnik wygląda nieco inaczej – jest odmieniony w rodzaju żeńskim (wyróżniona forma poniżej). Pozostałe liczebniki potrzebne do określenia godziny, tj. 1-12, wystarczy użyć w formie podstawowej. Oto one.
0 – μηδέν [midhen]
1 – ένας, μία, ένα [enas, mija, ena]
2 – δύο [dhijo]
3 – τρείς, τρία [tris, trija]
4 – τέσσερις, τέσσερα [teseris, tesera]
5 – πέντε [pende]
6 – έξι [eksi]
7 – επτά/εφτά [epta/efta]
8 – οκτώ/οχτώ [okto/ochto]
9 – εννέα/εννιά [enea/eńia]
10 – δέκα [dheka]
11 – έντεκα/ένδεκα [endeka/endheka]
12 – δώδεκα [dhodheka]
Pozostałe określenia czasu są następujące:
wczoraj – χτες/χθες [chtes/chthes]
dzisiaj – σήμερα [simera]
jutro – αύριο [awrio]
tydzień – η εβδομάδα [i ewdhomadha]
w zeszłym tygodniu – την προηγούμενη εβδομάδα [tin projighumeni ewdhomadha]
w przyszłym tygodniu – την επόμενη εβδομάδα [tin epomeni ewdhomadha]
(w) poniedziałek – (την) Δευτέρα [(tin) dheftera]
(we) wtorek – (την) Τρίτη [(tin) triti]
(w) środa – (την) Τετάρτη [(tin) tetarti]
(w) czwartek – (την) Πέμπτη [(tin) pembti]
(w) piątek – (την) Παρασκευή [(tin) paraskiewi]
(w) sobota – (το) Σάββατο [(to) sawato]
(w) niedziela – (την) Κυριακή [(tin) kiriaki]
(w) weekend – (το) σαββατοκύριακο [(to) sawatokiriako]
(w) weekend (potocznie) – (το) σουκού [(to) suku]
miesiąc – ο μήνας [o minas]
Dodatkowe przydatne zwroty
Będąc w Grecji warto używać bądź chociaż rozumieć też takie zwroty, jak:
Pomocy! – Βοήθεια! [wojithja]
Uwaga! – Προσοχή! [prosochi]
Okej! – Εντάξει! [endaksi]
Wszystko w porządku? – Όλα καλά; [ola kala]
Oczywiście! – Φυσικά! [fisika]
Mam zadzwonić na policję (po karetkę)? – Να καλέσω την αστυνομία (ένα ασθενοφόρο); [na kaleso tin astinomija (ena asthenoforo)]
Niech Pan/Pani zadzwoni na policję (po karetkę)! – Καλέστε την αστυνομία (ένα ασθενοφόρο)! [kaleste tin astinomija (ena asthenoforo)]
Ile to kosztuje? – Πόσο κοστίζει αυτό; [poso kostizi afto]
Tak drogο? – Τόσο ακριβό είναι; [toso akriwo ine]
Chciałbym/chciałabym… – Θα ήθελα… [tha ithela]
Proszę pójść za mną. – Να με ακολουθήστε. [na me akoluthiste]
Podstawowe zwroty po grecku – jak się ich nauczyć
Moim zdaniem najlepszym sposobem na przyswojenie jakiegoś zwrotu w obcym języku jest stworzenie sobie w głowie sytuacji, w której można go wykorzystać. Następnie wyobrażenie sobie siebie właśnie w tej sytuacji i powtarzanie zwrotu (najlepiej na głos). Jeżeli chcecie lub musicie szybciej przyswoić większą liczbę fraz, spróbujcie wykorzystać do tego metodę fiszek. Przeczytacie o niej tutaj. Przygotowując własne fiszki, zapisujcie obok siebie zwrot w oryginalnej pisowni i zaraz obok transkrypcję fonetyczną (warto poszukać w Internecie, w jaki sposób dokładnie wymawia się poszczególne frazy). W ten sposób szybciej przyzwyczaicie się do alfabetu greckiego. Jeśli zdecydujecie się na naukę metodą fiszek, polecam fiszki in blanco oraz pudełko MEMOBOX ze sklepu fiszki.pl.
Jeżeli poznanie kilku fraz po grecku zachęciło was do dalszego odkrywania tego języka, zajrzyjcie tutaj. Dowiecie się, jakie są dostępne materiały do nauki greckiego, a także, czy raczej – przede wszystkim – zobaczycie, że da się tego języka nauczyć samodzielnie. Powodzenia! Καλή τύχη [kali tichi]!
